SYSTEM PODATKOWY,
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
SYSTEM PODATKOWY
System podatkowy – to zbiór podatków obowiązujących w danym państwie.
PODATKI NAKŁADA SEJM.
ASPEKT PRAWNY PODATKU
Cechy podatku, które odróżniają podatek od innych danin:
1.
Przymusowość
– każdy ma obowiązek płacić podatek (ten, na którego jest
nałożony).
2.
Bezzwrotność
– nie podlega zwrotowi (z powrotem otrzymujemy tylko nadpłatę
podatku).
3.
Nieodpłatność –
4.
Jednostronność
– transfer jednokierunkowy
5.
Ogólność
– są stosowane na podstawie ogólnych norm stanowionych – tylko
ustawowo.
6.
Forma pieniężna –
podatki wnoszone są tylko w pieniądzu.
7.
Przewłaszczenie
– zmiana właściciela środków finansowych.
ASPEKT EKONOMICZNY PODATKU
Każdy podatek ingeruje w dochody – a konkretnie w pierwotny podział dochodów.
REDYSTRYBUCJA – przekazywanie części dochodów i przychodów przedsiębiorstwa na
ustalone cele.
PIERWOTNY DOCHÓD – dochód z działalności gospodarczej.
Właściciel (właściciel kapitału) dzieli się dochodem z państwem poprzez podatki. Dochód
podlega opodatkowaniu. Redystrybuuje się dochody, ale również przychody (poprzez
podatki obrotowe VAT, akcyza – które są zawarte w cenie materiału).
OSTATECZNYM ŹRÓDŁEM PODATKU JEST ZAWSZE DOCHÓD !!!
Ze względu na przedmiot opodatkowania podatki dzielimy na:
-
przychodowe
-
dochodowe
-
majątkowe
-
od wydatków.
Daniny publiczne –
występują w systemie w systemie podatkowym. Są to: para
podatki, opłaty publiczne, dopłaty.
DOPŁATA – przymusowe świadczenie na rzecz gminy za np.: przyłącze gazu, prądu ,
kanalizacji.
PARAPODATEK – np. składka ZUS.
PRAWNA BUDOWA PODATKU
Podmiot:
-
czynny:
państwo, gmina, inny uprawniony,
-
bierny:
podatnik, płatnik, inkasent.
Podatnik:
podmiot, na którym ciąży podatek – tzw. zobowiązany.
Płatnik:
oblicza, pobiera i wpłaca podatek na odpowiedni rachunek,
Inkasent
(występuje tylko w opłatach lokalnych – np. Sołtys): pobiera i wpłaca podatek
na odpowiedni rachunek.
Przedmiot –
sytuacja faktyczna lub prawna, z którą prawo łączy konieczność zapłacenia
podatku (majątek, przychód, dochód).
Podstawa opodatkowania -
ilościowo lub wartościowo wyrażony przedmiot podatku.
Stawka:
-
procentowa,
-
kwotowa (ułamkowa, wielokrotnościowa)
Skala:
kombinacja procentowych stawek podatkowych wraz z odpowiadającymi im
podstawami opodatkowania. Informuje o tym jaką stawkę należy zastosować do danej
podstawy aby obliczyć należność podatkową (jaka stawka do danej podstawy aby ustalić
wysokość podatku).
Rodzaje skal:
-
proporcjonalna
: kwota podatku rośnie wprost proporcjonalnie do podstawy
opodatkowania;
-
progresywna:
rośnie bardziej niż proporcjonalnie (rośnie do pewnego mome);
-
regresywna:
im wyższa podstawa tym niższa stawka
-
degresywna
: kombinacja proporcjonalnej i progresywnej (progresja przy niskich
podstawach opodatkowania – a potem przechodzi w proporcjonalną.
Zwolnienia:
podmiotowe, przedmiotowe, mieszane.
Ulgi:
obniżenie podstawy lub kwoty podatku.
Zwyżka i Zniżka:
dotyczy stawki (stawka obniżona i podwyższona – np. VAT)
Warunki płatności.
SYSTEMATYKA PODATKÓW –
polega na ich podziale na zbliżone rodzajowo grupy wg
określonego kryterium.
Kryterium przedmiotowe
:
-
przychodowe
-
dochodowe
-
majątkowe
-
od wydatków (konsumpcyjne)
Kryterium źródła pokrycia zobowiązania podatkowego (sposobu finansowania):
-
bezpośrednie
-
pośrednie (VAT, akcyzy)
Kryterium podmiotowe:
-
państwowe (główne w państwie)
-
samorządowe
-
od osób fizycznych (gospodarstw domowych)
-
od podmiotów gospodarczych
Inne:
podatki zwyczajne, nadzwyczajne, celowe.
PRZERZUCANIE PODATKÓW:
jest zjawiskiem ekonomicznym. Reakcja podatników na
opodatkowanie odbywa się na drodze cen. W wyniku przerzucenia podatków dochód i
majątek podatnika pozostają bez zmian.
Rodzaje przerzucalności
:
-
w przód –
na odbiorców
-
w tył –
na dostawców lub pracowników
Ten sam podatek można jednocześnie przerzucać w przód i w tył.
WARUNKI PRZERZUCALNOŚCI:
A/ ekonomiczne –
(elastyczność popytu, forma gospodarki, mobilność kapitału)
B/ techniczne –
(konstrukcja prawna poszczególnych podatków i całego systemu
podatkowego).
W zasadzie przerzucić można każdy podatek. Łatwiej przerzuca się podatki pośrednie niż
bezpośrednie. Przerzucenie podatku zawsze ogranicza konsumpcje, gdy inwestycje i
oszczędności są od niego zwolnione.
System prawa w państwie dzieli się na gałęzie – a te na działy. Kryteria podziału są
kontrowersyjne.
W prawie finansowym dominuje interes społeczny. W prawie podatkowym
najistotniejszy jest interes państwa, które realizuje konkretne zadania
finansowe z podatków.
Prawo podatkowe – jako prawo publiczne – wywodzi się z prawa administracyjnego; silne
związki wykazuje też z prawem cywilnym.
Źródła (przepisy) prawa podatkowego:
źródłami są akty prawne kompetentnego
organu prawodawczego.
PODZIAŁY:
PIONOWE:
układ pionowy prawa – hierarchiczny – gdzie przepisy prawa podatkowego
się znajdują:
1.
KONSTYTUCJA (mówi o podatkach w art. 84, 94, 217.)
2.
USTAWY
3.
AKY WYKONAWCZE DO USTAW:
-
rozporządzenia Rady Ministrów,
-
rozporządzenia Ministra Finansów
-
uchwały Rad Gminnych.
POZIOME:
funkcjonalne – co jest uregulowane:
1.
Materialne prawo podatkowe
2.
Procedura podatkowa
3.
Ustrojowe prawo podatkowe
4.
Prawo karne podatkowe
5.
Międzynarodowe prawo podatkowe.
USTAWY PODATKOWE
W sensie formalnym
– akty prawne parlamentu uchwalone zgodnie z
konstytucją.
W sensie materialnym
– akty prawa zawierające ogólnie obowiązujące normy
prawne, regulujące zachowania wielu adresatów.
TREŚĆ PRAWA PODATKOWEGO POWINNA BYĆ ZAWARTA PRZEZDE WSZYSTKIM
W USTAWACH.
POLSKIE PRAWO PODATKOWE NIE JEST SKODYFIKOWANE.
AKTY WYKONAWCZE – stosowane są powszechnie z uwagi na trudności użycia
prawa podatkowego w formie kodeksów.
Dlaczego nie kodyfikuje się prawa podatkowego?!
Kodyfikację zwłaszcza materialnego prawa podatkowego utrudnia:
1.
Konieczność zróżnicowania przepisów z pkt. Widzenia ich znaczenia i
szczegółowości.
2.
Dynamika zjawisk ekonomicznych, powodująca konieczność zmian prawa
podatkowego.
AKCYZA – jest podatkiem niekonstytucyjnym, bo jej wielkość ustala Minister
Finansów, a nie jak każe Konstytucja - Ustawa.
1.
Podatek dochodowy od osób fizycznych.
2.
Podatek od towarów i usług.
3.
Podatek akcyzowy.
4.
Podatek dochodowy od osób prawnych.
5.
Zryczałtowany podatek dochodowy od niektórych przychodów osiąganych przez osoby
fizyczne: karta podatkowa (ryczałt ewidencjonowany), zryczałtowany podatek od
osób duchownych.
6.
Podatek rolny.
7.
Podatek leśny.
8.
Podatek od nieruchomości.
9.
Podatek od gier.
10.
Podatek od posiadania psa.
11.
Podatek od środków transportowych.
12.
Podatek od spadków i darowizn.
13.
Opłata targowa.
14.
Opłata miejscowa.
15.
Opłata administracyjna.
16.
Opłata skarbowa.
CHARAKTERYSTYKA PODATKU OD TOWARÓW I USŁUG VAT (od wartości
dodanej).
Wyłączenia –
sprzedaż przedsiębiorstwa lub zakładu samodzielnie sporządzającego
bilans, wydanie towaru na podstawie umowy użyczenia, czynności opodatkowane
podatkiem od gier, czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej
umowy.
Podmiot –
osoby fizyczne, prawne i jednostki nie mające osobowości prawnej, jeżeli
mają siedzibę lub miejsce zamieszkania w Polsce i wykonujące czynności podlegające
opodatkowaniu. Są to np. sprzedaże towarów i usług, import, eksport, darowizny
towarów, zamiany towarów na usługi.
Podatnik, Płatnik –
podmiot nie korzystający ze zwolnienia podmiotowego lub nie
wykonujący wyłącznie czynności zwolnionych przedmiotowo, zobowiązany do rozliczania
się z podatku VAT z urzędem.
Przedmiot –
dokonanie czynności podlegającej opodatkowaniu, nie tylko sprzedaży lecz
także innych czynności traktowanych na równi ze sprzedażą.
Podstawa –
obrót netto, czyli kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwot
podatku przypadającego z tej sprzedaży.
Stawki –
procentowe:
1)
podstawowa – 22%
2)
obniżone – 0 i 7%
3)
obniżone częściowo – 4% (np. leki) od stycznia 2001 - 7%
Skala –
proporcjonalna
Zwolnienia podmiotowe –
ze względu na obrót (do 80 tys. zł), karta podatkowa,
zakłady pracy chronionej – jeżeli wybiorą zwolnienie, bez względu na obrót,
rozpoczynający wykonywanie czynności opodatkowanych, jeżeli przewidywana wartość
sprzedaży w złożonym oświadczeniu nie przekroczy 80 tyś. zł
w proporcji do okresu
sprzedaży.
Zwolnienia przedmiotowe –
obejmują czynności wymienione w ustawie i przepisach
wykonawczych jako zwolnione np. prod. żywnościowe, usługi nauki, zdrowia, finansowe,
sprzedaż rzeczy używanych.
Warunki płatności –
na specjalnej deklaracji, bez wezwania, do 25 następnego
miesiąca po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy.
Uwaga – nie ma zeznania
rocznego !!!
UWAGA:
podatek rozlicza się na podstawie ściśle określonych dokumentów:
1.
faktur VAT
2.
faktur korygujących
3.
rachunków uproszczonych i korygujących (od 1.01.2000 r. nie obowiązują)
4.
rejestru zakupów
5.
rejestru sprzedaży dla celów VAT
VAT jest podatkiem od czynności podlegających opodatkowaniu a nie od samej
działalności gospodarczej.
EKSPORT
– VAT jest 0%
IMPORT
– wartość towaru (w przeliczeniu na zł)+koszty transportu+opłat.
celna (jeżeli jest)+akcyza (jeżeli jest) i od tego dopiero obliczamy podatek VAT.
Rolnik ryczałtowiec –
tylko jeżeli sprzedaje własną produkcję. Dodatkowo dostaje 3%
od kupującego. Kupujący wystawia fakturę i dolicza 3% VAT-u, który dostaje sprzedający
swą produkcję rolnik. Oryginał faktury dostaje rolnik, a kopię dostaje kupujący z
oświadczeniem rolnika, iż jest on (ten rolnik) na ryczałcie. Rolnik może przejść na zasady
ogólne przy obrotach powyżej 20 tys. Jak już zdecyduje się przejść na zasady ogólne, to
musi być na tych zasadach co najmniej 3 lata.
Rolnicy rozliczający się z VAT-u mogą to robić raz na kwartał (kalendarzowy).
VAT obowiązuje od 1993 roku – ustawa.
Aktów prawnych regulujących podatek VAT jest kilkanaście.
Sprzedaż ziemi jest wyłączona z podatku VAT. Sprzedając budynek z ziemią to wtedy
rozpisujemy osobno: osobno ziemia (bez VAT-u) + budynek (z VAT).
EXPORT
– podatek VAT 0% - oczyszczenie ceny z podatku w kraju pochodzenia towaru,
aby na rynkach konkurować cenami (koszt+zyski), a nie podatkami.
IMPORT
– liczymy od: wartość towaru w przeliczeniu na zł + koszty transportu + opłata
celna (jeżeli jest) + akcyza (jeżeli jest); i od tej sumy liczymy VAT.
PODATEK AKCYZOWY
Podmiot –
producenci i importerzy wyrobów akcyzowych.
Przedmiot
– te same czynności, które podlegają opodatkowaniu VAT-em i dotyczą tzw.
wyrobów akcyzowych.
Wyroby akcyzowe
– paliwa, broń myśliwska i gazowa, urzadzenia do prowadzenia gier
hazardowych, samochody osobowe, jachty pełnomorskie, sprzęt elektroniczny wysokiej
klasy, sól, kosmetyki, skóry i futra, karty do gry, alkohol, guma do żucia, papierosy,
opakowania z tworzyw sztucznych.
Podstawa
– obrót wyrobami akcyzowymi ujęty ilościowo lub wartościowo.
Stawki
– procentowe, kwotowe lub różnicowe nałożone przez ministra finansów nie
mogą, odpowiednio u producenta i importera, przekroczyć ustawowych:
1.wyroby spirytusowe 95% i 1900%
2.paliwa 80% i 400%
3.alkohol pozostały i papierosy 70% i 230%
4.samochody osobowe 40% i 65%
5.pozostałe wyroby 25% i 40%
Przykład wyliczenia akcyzy przez producenta i importera
.
Importer
– wartość celna 1 l. spirytusu wynosi 1 zł. Akcyza obliczona rachunkiem „od
stu” wg najwyższej stawki – 1900% wynosi:
1 zł x 1900% = 19 zł.- wartość akcyzy.
Producent
- jeżeli założymy, że koszt produkcji 1 l. spirytusu wraz z zyskiem wynosi w
kraju również 1 zł, to przyjmując również dla producenta krajowego najwyższą stawkę
akcyzy, cenę sprzedaży obliczymy rachunkiem „w stu”:
1zł
_______________________________________________________________________
___________________________________________________________
100%-95% = 20 zł. – wartość łącznie z akcyzą.
Podatek akcyzowy w tym wypadku wynosi również 19 zł (20 zł minus 1 zł)
Warunki płatności
– określa rozporządzenie w sprawie podatku akcyzowego.
Istnieje obowiązek banderolowania wyrobów akcyzowych. Producent kupuje znaki
akcyzowe. Produkcja wyrobów akcyzowych w kraju jest stale nadzorowana i
kontrolowana
.
PODATEK DOCHODOWY OD OSÓB FIZYCZNYCH
Podatek powszechny w znaczeniu podmiotowym i przedmiotowym, o charakterze
osobistym.
WYŁĄCZENIA –
-przychody z działalności rolniczej,
-przychody z działalności leśnej,
-przychody podlegające ustawie o podatku od spadków i darowizn,
-przychody z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy
-przychody z tyt. podziału majątku wspólnego małżonków.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]