SYSTEM POLITYCZNY USA, politologia
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych
Małgorzata Gogół: System polityczny USA
Autor: Małgorzata Gogół
16.09.2007.
Stany Zjednoczone s± republik± o prezydenckim systemie władzy. Podstawowymi zasadami
ustrojowymi USA s±: zasada federalizmu, z której wynika, ¿e stany s± suwerennymi
jednostkami politycznymi oraz zasada podziału władz oparta na systemie checks and balances
(hamulców i równowagi), co oznacza, ¿e władza wykonawcza, ustawodawcza i s±downicza
wzajemnie siê ograniczaj± i zarazem uzupełniaj±.
I. Konstytucja:
W 1787 roku uchwalono zasadniczy tekst konstytucji Stanów Zjednoczonych Ameryki
Północnej, która składała siê z wstêpu i siedmiu artykułów. Przetrwała ona do czasów
współczesnych, a do chwili obecnej przyjêto zaledwie 26 poprawek nie naruszaj±c jej
głównych zało¿eñ.Tekst preambuły ma zasadnicze znaczenie, okre¶la, bowiem podstawowe
cele, które przy¶wiecały twórcom konstytucji w momencie jej tworzenia. Nawi±zuje do zasad
pañstwa opartego na idei suwerenno¶ci ludu i pañstwa liberalnego.My, naród Stanów
Zjednoczonych, w celu tworzenia bardziej doskonałej unii, ugruntowania sprawiedliwo¶ci,
zapewnienia spokoju wewnêtrznego, umo¿liwienia wspólnej obrony, popierania ogólnego
dobra i zagwarantowania wolno¶ci dla nas samych i dla naszych potomków uchwalamy i
ustanawiamy niniejsz± Konstytucjê Stanów Zjednoczonych.Artykuł I - okre¶la funkcjê i
strukturê władzy ustawodawczej - Kongresu;Artykuł II - okre¶la funkcjê władzy wykonawczej -
prezydenta;Artykuł III - okre¶la wymiar sprawiedliwo¶ci;Artykuł IV - po¶wiêcony został
relacjom władzy federalnej i stanów;Artykuł V - reguluje sposób zmiany konstytucji. Artykuł
VI - okre¶la podstawowy system ¼ródeł prawa ustanawiaj±c konstytucjê jako nadrzêdne
prawo;Artykuł VII - okre¶la zasadê ratyfikacji konstytucji, stwierdzaj±c, ¿e konstytucja
wchodzi w ¿ycie po ratyfikowaniu jej, przez co najmniej 9 stanów - 22 czerwca
1788.Procedura zmiany konstytucji wymaga wniosku 2/3 składu obu Izb Kongresu, albo
zwołania konwencji konstytucyjnej celem wprowadzenia poprawek do konstytucji na wniosek
legislatur 2/3 stanów. Zmiany konstytucyjne wymagaj± akceptacji ¾ stanów i nie zostaj±
bezpo¶rednio wł±czone do jej tekstu, ale stanowi± jej uzupełnienie jako poprawki.Podstawowe
prawa obywateli zostały uchwalone w 1791 roku w formie pierwszych dziesiêciu poprawek
stanowi±cych tzw. Deklaracjê Praw.Poprawka I - Kongres nie mo¿e stanowiæ ustaw
wprowadzaj±cych religiê albo zabraniaj±cych swobodnego wykonywania praktyk religijnych;
ani ustaw ograniczaj±cych wolno¶æ słowa lub prasy, albo naruszaj±cych prawo do spokojnego
odbywania zebrañ i wnoszenia do rz±du petycji o naprawê krzywd. Poprawka II - Dobrze
zorganizowana milicja jest niezbêdna dla bezpieczeñstwa wolnego pañstwa; prawo ludzi do
posiadania i noszenia broni nie mo¿e byæ naruszone.
Poprawka III - W czasie pokoju wojsko nie bêdzie kwaterowane w ¿adnym domu bez zgody
wła¶ciciela, a w czasie wojny te¿ tylko w sposób prawem okre¶lony. Poprawka IV - Nie bêdzie
naruszane prawo ludzi do bezpieczeñstwa osobistego, nietykalno¶ci mieszkania, dokumentów i
ruchomo¶ci, oraz zapewniaj±ce ochronê przed nieuzasadnionymi rewizjami i konfiskatami.
Nakaz rewizji lub aresztowania mo¿e byæ wydany jedynie przez s±d na podstawie
uzasadnionego podejrzenia, popartego przysiêg± lub o¶wiadczeniem, przy czym dokładnie
musi byæ wymienione miejsce rewizji oraz osoby i rzeczy, które maj± byæ obło¿one aresztem.
Poprawka V - Nikt nie bêdzie poci±gany do odpowiedzialno¶ci za zbrodniê główn± lub inne
hañbi±ce przestêpstwo bez zalecenia lub postawienia w stan oskar¿enia przez Wielk± Ławê
Przysiêgłych; przepis ten nie dotyczy członków wojska, marynarki wojennej ani milicji,
bêd±cej w słu¿bie czynnej podczas wojny lub zagro¿enia publicznego. Nie wolno te¿ tej samej
osoby s±dziæ ani nara¿aæ na karê ¶mierci lub karê cielesn± dwukrotnie za to samo
przestêpstwo; ani te¿ nie wolno wymagaæ od oskar¿onego w sprawie karnej by ¶wiadczył
przeciwko sobie, ani pozbawiaæ go ¿ycia, wolno¶ci lub mienia inaczej ni¿ w drodze czyni±cej
zado¶æ istotnym wymaganiom sprawiedliwo¶ci. Nie wolno te¿ przej±æ prywatnej własno¶ci na
u¿ytek publiczny bez słusznego odszkodowania.
Utworzono 9 February, 2008, 15:03
psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych
Poprawka VI - We wszystkich sprawach karnych oskar¿onemu przysługuje prawo do szybkiej i
jawnej rozprawy przed bezstronn± ław± przysiêgłych w tym Stanie i okrêgu, w którym
przestêpstwo zostało popełnione, przy czym okrêg ma byæ uprzednio prawnie ustalony.
Oskar¿onego nale¿y pouczyæ o charakterze i przyczynie oskar¿enia, postawiæ go wobec
¶wiadków oskar¿enia, w razie potrzeby pod przymusem sprowadziæ ¶wiadków ¶wiadcz±cych
na jego korzy¶æ i zapewniæ mu obroñcê.
Poprawka VII - W sprawach opartych na prawie zwyczajowym, gdy warto¶æ przedmiotu sporu
przekracza 20 dolarów, prawo do rozprawy przed s±dem przysiêgłych bêdzie zachowane, a
¿adna sprawa os±dzona przez przysiêgłych nie mo¿e byæ ponownie rozpatrywana przez
jakikolwiek inny s±d Stanów Zjednoczonych, jak tylko w zgodzie z postanowieniami prawa
zwyczajowego.
Poprawka VIII - Nie wolno ¿±daæ nadmiernych kaucji i wymierzaæ nadmiernych grzywien ani
te¿ stosowaæ kar okrutnych lub wymy¶lnych.
Poprawka IX - Wymienienie w Konstytucji okre¶lonych praw nie oznacza zniesienia lub
ograniczenia innych praw, przysługuj±cych ludowi.
Poprawka X - Uprawnienia, których Konstytucja nie powierzyła Stanom Zjednoczonym ani nie
wył±czyła z wła¶ciwo¶ci poszczególnych Stanów, przysługuj± nadal poszczególnym Stanom
b±d¼ ludowi.
Na przestrzeni lat wprowadzane były kolejne poprawki, które w zasadniczy sposób wpłynêły
na prawa i wolno¶ci obywatelskie oraz system sprawowania władzy:
Poprawka XI - z 1795 roku Władzy s±dowej Stanów Zjednoczonych nie nale¿y rozumieæ w taki
sposób, jakoby rozci±gała siê na jakiekolwiek powództwo wytoczone lub dochodzone według
zasad prawa lub słuszno¶ci przeciwko jednemu ze zjednoczonych stanów przez obywateli
innego stanu albo przez obywateli lub poddanych jakiegokolwiek pañstwa obcego.Poprawka
XII - z 1804 roku Elektorzy zbieraj± siê w swoich stanach i głosuj± za pomoc± kartek na
prezydenta i wiceprezydenta, przy czym przynajmniej jeden z nich nie powinien byæ
mieszkañcem tego stanu, co elektorzy; kandydatów na prezydenta i wiceprezydenta
wymieniaj± na osobnych kartkach. Nastêpnie sporz±dzaj± osobne listy, wymieniaj±c na jednej
z nich wszystkich kandydatów na prezydenta, a na drugiej wszystkich kandydatów na
wiceprezydenta oraz liczbê głosów oddanych na ka¿dego z nich, po czym podpisuj± i
po¶wiadczaj± listy oraz przesyłaj± pod pieczêci± do siedziby naczelnych władz Stanów
Zjednoczonych na rêce prezydenta Senatu. Prezydent Senatu otwiera wszystkie po¶wiadczone
listy w obecno¶ci Senatu i Izby Reprezentantów, po czym nastêpuje obliczenie głosów. Osoba,
która uzyskała najwiêksz± liczbê głosów, oddanych na prezydenta, zostaje prezydentem, je¿eli
liczba ta przekracza połowê ogólnej liczby wyznaczonych elektorów; je¿eli nikt nie uzyskał
takiej wiêkszo¶ci, Izba Reprezentantów niezwłocznie wybiera w głosowaniu za pomoc± kartek
prezydenta spo¶ród trzech osób zamieszczonych na li¶cie, które w głosowaniu na prezydenta
uzyskały najwiêcej głosów. Przy takim jednak wyborze prezydenta liczy siê głosy stanami, a
ka¿demu stanowi przysługuje jeden głos; quorum wynosi dwie trzecie stanów, z których
ka¿dy reprezentowany jest choæby przez jednego przedstawiciela, a dla wyboru trzeba
uzyskaæ głosy ponad połowy stanów. Je¿eli za¶ Izba, maj±c prawo wyboru, nie dokona go
przed najbli¿szym 4 marca, urz±d prezydenta przejmuje wiceprezydent, podobnie, jak w razie
¶mierci lub w innym przypadku niezdolno¶ci prezydenta, przewidzianym w konstytucji. Osoba,
która uzyskała najwiêksz± liczbê głosów oddanych na wiceprezydenta, zostaje
wiceprezydentem, je¿eli liczba ta jest wiêksza od połowy ogólnej liczby wyznaczonych
elektorów. Gdy nikt takiej wiêkszo¶ci nie uzyskał, wówczas wiceprezydenta wybiera Senat
spo¶ród dwu osób na li¶cie, które uzyskały najwiêcej głosów; quorum wynosi wówczas dwie
trzecie ogółu senatorów, a dla wyboru trzeba uzyskaæ głosy ponad połowy ogółu senatorów.
Na urz±d wiceprezydenta nie mo¿e byæ jednak wybrana osoba, która w my¶l konstytucji nie
mo¿e byæ wybrana na urz±d prezydenta Stanów Zjednoczonych.Poprawka XIII - z 1865 roku
§1. Nie wolno w Stanach Zjednoczonych lub jakimkolwiek innym miejscu podległym ich
Utworzono 9 February, 2008, 15:03
psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych
jurysdykcji nikogo trzymaæ w niewoli ani zmuszaæ do pracy przymusowej, chyba, ¿e pod
postaci± kary za przestêpstwo, za które sprawca został zgodnie z prawem skazany.
Poprawka XIV - z 1868 roku §1. Ka¿dy, kto urodził siê lub naturalizował w Stanach
Zjednoczonych i podlega ich zwierzchnictwu, jest obywatelem Stanów Zjednoczonych i tego
stanu, w którym zamieszkuje. ¯aden stan nie mo¿e wydawaæ ani stosowaæ ustaw, które by
ograniczały prawa i wolno¶ci obywateli Stanów Zjednoczonych. Nie mo¿e te¿ ¿aden stan
pozbawiæ kogo¶ ¿ycia, wolno¶ci lub mienia bez prawidłowego wymiaru sprawiedliwo¶ci ani
odmówiæ komukolwiek na swoim obszarze równej ochrony prawa.
§2. Liczba mandatów do Izby Reprezentantów zostaje rozdzielona miêdzy poszczególne stany
odpowiednio do liczby mieszkañców, przy uwzglêdnieniu wszystkich mieszkañców stanu, z
wyj±tkiem nieopodatkowanych Indian. Jednak zmniejszeniu ulega podstawa ustalenia
reprezentacji tych stanów, w których przy wyborze elektorów dla wyboru prezydenta lub
wiceprezydenta albo przy wyborach reprezentantów do Kongresu albo stanowych urzêdników
władzy wykonawczej lub s±downiczej, albo członków ciała ustawodawczego jakakolwiek czê¶æ
mêskiej ludno¶ci stanu, pomimo ukoñczenia dwudziestu jeden lat i posiadania obywatelstwa
Stanów Zjednoczonych, pozbawiona jest praw wyborczych albo w jakiejkolwiek mierze
ograniczona w tych prawach z innych wzglêdów, ni¿ udział w buncie lub popełnienie innego
przestêpstwa; zmniejszenie reprezentacji nastêpuje w takim stosunku, w jakim liczba
upo¶ledzonych obywateli płci mêskiej pozostaje do ogólnej liczby mêskich obywateli tego
stanu, maj±cych ukoñczone dwadzie¶cia jeden lat.
§3. Nie mo¿e zostaæ senatorem ani reprezentantem w Kongresie albo elektorem prezydenta i
wiceprezydenta, ani te¿ sprawowaæ w słu¿bie Stanów Zjednoczonych lub poszczególnego
stanu jakiegokolwiek urzêdu cywilnego lub wojskowego, kto poprzednio jako członek
Kongresu lub funkcjonariusz Stanów Zjednoczonych albo któregokolwiek stanu zło¿ył
przysiêgê na konstytucjê Stanów Zjednoczonych, a nastêpnie wzi±ł udział w powstaniu lub
buncie przeciwko niej albo udzielał jej wrogom pomocy lub poparcia. Jednak niezdolno¶æ ta
mo¿e byæ zniesiona przez Kongres wiêkszo¶ci± dwu trzecich głosów.
§4. Nie bêdzie poddawana w w±tpliwo¶æ wa¿no¶æ zadłu¿enia Stanów Zjednoczonych,
powstałego zgodnie z prawem, nie wył±czaj±c długów zaci±gniêtych dla opłacenia uposa¿eñ i
nagród za zasługi przy tłumieniu powstania i buntu. Natomiast Stany Zjednoczone ani ¿aden
ze stanów nie mo¿e przej±æ ani spłacaæ jakiegokolwiek długu lub zobowi±zania, zaci±gniêtego
dla poparcia powstania lub buntu przeciwko Stanom Zjednoczonym, ani te¿ jakiegokolwiek
roszczenia z tytułu utraty lub oswobodzenia niewolnika, a wszelkie tego rodzaju długi,
zobowi±zania i roszczenia uznaje siê za sprzeczne z prawem i niewa¿ne.
§5. Kongres ma prawo zabezpieczyæ wykonanie przepisów niniejszego artykułu przez
odpowiednie ustawodawstwo.Poprawka XV - z 1870 roku §1. Stany Zjednoczone ani
jakikolwiek Stan nie mo¿e pozbawiæ ani ograniczaæ praw wyborczych obywateli Stanów
Zjednoczonych ze wzglêdu na rasê, kolor skóry albo uprzedni stan niewoli.§2. Kongres ma
prawo zabezpieczyæ wykonanie niniejszego artykułu przez odpowiednie
ustawodawstwo.Poprawka XVI - z 1913 roku Kongres ma prawo nakładaæ i ¶ci±gaæ podatki od
wszelkiego rodzaju dochodów i nie musi przy tym uwzglêdniaæ ani proporcjonalnego rozdziału
miêdzy poszczególne stany, ani te¿ jakichkolwiek szacunków lub spisów ludno¶ci.Poprawka
XVII - z 1913 roku Senat Stanów Zjednoczonych składa siê z senatorów, wybieranych po dwu
przez ludno¶æ ka¿dego stanu na sze¶æ lat. Ka¿demu senatorowi przysługuje jeden głos. W
ka¿dym stanie wyborcy musz± odpowiadaæ warunkom, jakie s± przewidziane dla tej izby ciała
ustawodawczego, która ma najliczniejszy skład.
W razie opró¿nienia mandatów do Senatu z jakiego¶ stanu władza wykonawcza tego stanu
powinna dla ich obsadzenia zarz±dziæ wybory. Dopuszcza siê, aby w ka¿dym stanie ciało
ustawodawcze upowa¿niło władzê wykonawcz± do przej¶ciowego wyznaczenia przedstawicieli
na okres, dopóki o obsadzeniu mandatów nie zdecyduje lud w wyborach okre¶lonych przez
ciało ustawodawcze. Niniejszej poprawki nie nale¿y rozumieæ w taki sposób, aby mogła mieæ
zastosowanie do wyboru lub kadencji senatora, który został wybrany, zanim poprawka ta
weszła w ¿ycie jako czê¶æ składowa konstytucji.Poprawka XVIII - z 1919 roku §1. Niniejszym
zabrania siê, poczynaj±c od roku po przyjêciu niniejszego artykułu, wytwarzania, sprzeda¿y i
przewozu przeznaczonych do spo¿ycia napojów wyskokowych, jak równie¿ ich importu i
Utworzono 9 February, 2008, 15:03
psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych
eksportu ze Stanów Zjednoczonych oraz jakiegokolwiek obszaru podległego ich
zwierzchnictwu.
§2. Kongres i poszczególne stany s± w równej mierze uprawnione do zapewnienia przez
odpowiednie ustawodawstwo wykonania niniejszego artykułu.
§3. Artykuł ten nie wejdzie w ¿ycie, je¿eli w ci±gu siedmiu lat od przedstawienia go przez
Kongres stanom nie zostanie zgodnie z przepisami konstytucji ratyfikowany przez ciała
ustawodawcze poszczególnych stanów jako poprawka do konstytucji.Poprawka XIX - z 1920
roku §1. Stany Zjednoczone ani jakikolwiek Stan nie mo¿e pozbawiæ ani ograniczyæ praw
wyborczych obywateli Stanów Zjednoczonych ze wzglêdu na płeæ.
Poprawka XX - z 1933 roku§1. Kadencja prezydenta i wiceprezydenta upływa w południe dnia
20 stycznia, a kadencja senatorów i członków Izby Reprezentantów w południe 3 stycznia tego
roku, w którym kadencja upłynêłaby, gdyby niniejszy artykuł nie został przyjêty; w
powy¿szych terminach rozpoczyna siê nastêpna kadencja.
§2. Kongres zbiera siê co najmniej raz do roku, a pierwsze posiedzenie rozpoczyna siê w
południe dnia 3 stycznia, chyba ¿e ustawa okre¶li inny dzieñ.
§3. Je¿eliby w czasie, wyznaczonym jako pocz±tek kadencji prezydenta, prezydent-elekt ju¿
nie ¿ył, wówczas prezydentem zostałby wiceprezydent-elekt. Je¿eliby prezydent nie został
wybrany przed terminem wyznaczonym jako pocz±tek jego kadencji albo je¿eliby prezydent-
elekt nie odpowiadał wymogom przepisanym dla prezydenta, wówczas obowi±zki jego
przejmuje wiceprezydent-elekt do czasu ustalenia prezydenta, odpowiadaj±cego tym
wymogom. Kongres mo¿e w drodze ustawy okre¶liæ, kto i w jakim trybie obrany przejmuje
obowi±zki prezydenta, w razie gdy ani prezydent-elekt, ani wiceprezydent-elekt nie odpowiada
przepisanym wymogom. Osoba ta pełni wówczas obowi±zki, dopóki nie zostanie ustalony
prezydent lub wiceprezydent, odpowiadaj±cy przepisanym wymogom.
§4. Kongres mo¿e w drodze ustawy okre¶liæ zasady postêpowania w wypadkach, gdy prawo
wyboru prezydenta przechodzi na Izbê Reprezentantów, a jedna z osób, spo¶ród których ma
siê dokonaæ wyboru, zmarła, oraz gdy prawo wyboru wiceprezydenta przechodzi na Senat, a
jedna z osób, spo¶ród których ma siê dokonaæ wyboru, zmarła.
§5. Paragrafy 1 i 2 wchodz± w ¿ycie dnia 15 pa¼dziernika nastêpuj±cego po ratyfikacji
niniejszego artykułu.
§6. Niniejszy artykuł nie wejdzie w ¿ycie, je¿eli w ci±gu siedmiu lat od przedstawienia go
stanom nie zostanie ratyfikowany jako poprawka do konstytucji przez ciała ustawodawcze
trzech czwartych ogółu stanów.Poprawka XXI - z 1933 roku§1. Niniejszym uchyla siê artykuł
bêd±cy osiemnast± poprawk± do konstytucji Stanów Zjednoczonych.
§2. Przewóz lub wwóz do poszczególnych stanów, terytoriów lub posiadło¶ci Stanów
Zjednoczonych napojów wyskokowych w celu ich dalszej dostawy lub spo¿ycia na miejscu jest
zabroniony, je¿eli sprzeciwia siê miejscowemu ustawodawstwu.
§3. Artykuł ten nie wejdzie w ¿ycie, je¿eli w ci±gu siedmiu lat od przedstawienia go stanom
przez Kongres nie zostanie zgodnie z przepisami konstytucji ratyfikowany przez konwencje
poszczególnych stanów jako poprawka do konstytucji.Poprawka XXII - z 1951 roku §1. Nikt
nie mo¿e byæ wybrany na urz±d prezydenta wiêcej ni¿ dwa razy, a kto sprawował urz±d
prezydenta albo pełnił jego funkcjê w czasie kadencji innej osoby przez ponad dwa lata nie
mo¿e byæ wybrany na urz±d prezydenta wiêcej ni¿ raz. Niniejszy artykuł nie ma jednak
zastosowania do osoby pełni±cej urz±d prezydenta w czasie zaproponowania tego artykułu
przez Kongres ani te¿ nie stoi na przeszkodzie, aby osoba sprawuj±ca urz±d prezydenta lub
pełni±ca jego funkcjê w okresie ratyfikowania niniejszego artykułu sprawowała urz±d
prezydenta lub pełniła jego funkcje a¿ do upływu kadencji.
§2. Artykuł ten nie wejdzie w ¿ycie, je¿eli w ci±gu siedmiu lat od przedstawienia go stanom
przez Kongres nie zostanie zgodnie z przepisami konstytucji ratyfikowany przez ciała
ustawodawcze trzech czwartych ogółu stanów jako poprawka do konstytucji. Poprawka XXIII -
z 1961 roku§1. Okrêg, bêd±cy siedzib± naczelnych władz Stanów Zjednoczonych, wyznacza w
trybie okre¶lonym przez Kongres elektorów prezydenta i wiceprezydenta w liczbie
odpowiadaj±cej liczbie senatorów i członków Izby Reprezentantów, do której okrêg byłby
uprawniony, gdyby był stanem; nie mo¿e to byæ jednak liczba wiêksza od przypadaj±cej
stanowi o najmniejszej liczbie mieszkañców. Elektorzy ci uzupełniaj± elektorów wyznaczonych
przez stany; przy wyborze prezydenta i wiceprezydenta działaj± tak, jakby zostali wyznaczeni
Utworzono 9 February, 2008, 15:03
psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych
przez stan, a zbieraj±c siê w okrêgu wykonuj± te obowi±zki, które zostały okre¶lone przez
dwunasty artykuł poprawek.§2. Kongres uprawniony jest zapewniæ przez odpowiednie
ustawodawstwo wykonanie niniejszego artykułu.Poprawka XXIV - z 1964 roku§1. Stany
Zjednoczone ani poszczególny stan nie mog± ze wzglêdu na niezapłacenie podatku
wyborczego lub innego pozbawiaæ lub ograniczaæ praw wyborczych obywateli Stanów
Zjednoczonych przy prawyborach lub innych formach wyboru prezydenta lub wiceprezydenta,
przy wyborze elektorów prezydenta lub wiceprezydenta albo przy wyborze senatorów lub
reprezentantów do Kongresu.
§2. Kongres uprawniony jest zapewniæ przez odpowiednie ustawodawstwo wykonanie
niniejszego artykułu.Poprawka XXV - z 1967 roku §1. W razie usuniêcia prezydenta z
urzêdu albo jego ¶mierci lub ust±pienia prezydentem zostaje wiceprezydent.
§2. Ilekroæ urz±d wiceprezydenta pozostaje nie obsadzony, prezydent mianuje
wiceprezydenta, który obejmuje stanowisko po uchwale zatwierdzaj±cej, podjêtej wiêkszo¶ci±
głosów obu izb Kongresu.
§3. Ilekroæ prezydent zło¿y prezydentowi ad interim Senatu i przewodnicz±cemu Izby
Reprezentantów pisemne o¶wiadczenie, ¿e nie mo¿e sprawowaæ władzy i zadañ swojego
urzêdu, władzê tê i zadania sprawowaæ bêdzie wiceprezydent jako pełni±cy obowi±zki
prezydenta, dopóki prezydent nie zło¿y powy¿szym adresatom pisemnego o¶wiadczenia, ¿e
przeszkoda ustała.
§4. Ilekroæ prezydent i wiêkszo¶æ kierowników resortów lub innego ciała okre¶lonego przez
Kongres w drodze ustawy zło¿y prezydentowi ad interim Senatu i przewodnicz±cemu Izby
Reprezentantów pisemne o¶wiadczenie, ¿e prezydent nie mo¿e sprawowaæ władzy i zadañ
swojego urzêdu, wiceprezydent niezwłocznie przejmuje władzê i zadania tego urzêdu jako
pełni±cy obowi±zki prezydenta. Je¿eli nastêpnie prezydent zło¿y prezydentowi ad interim
Senatu i przewodnicz±cemu Izby Reprezentantów pisemne o¶wiadczenie, ¿e jego niemo¿no¶æ
ju¿ nie zachodzi, wówczas przejmuje znów władzê i zadania swojego urzêdu, chyba ¿e
wiceprezydent i wiêkszo¶æ kierowników resortów lub innego ciała, okre¶lonego przez Kongres
w drodze ustawy, zło¿y do dni czterech prezydentowi ad interim Senatu i przewodnicz±cemu
Izby Reprezentantów swoje pisemne o¶wiadczenia, ¿e prezydent nie mo¿e sprawowaæ władzy i
zadañ swojego urzêdu. W takim wypadku rozstrzyga Kongres; je¿eli nie jest to okres sesji,
zbiera siê w tym celu w ci±gu czterdziestu o¶miu godzin. Je¿eli Kongres w ci±gu dwudziestu
jeden dni od otrzymania powy¿szego pisemnego o¶wiadczenia, a gdy nie jest to okres sesji -
w ci±gu dwudziestu jeden dni od zebrania siê, stwierdzi uchwał± podjêt± wiêkszo¶ci± dwu
trzecich głosów ka¿dej izby, ¿e prezydent nie mo¿e sprawowaæ władzy i zadañ swojego
urzêdu, wówczas wiceprezydent bêdzie je sprawował nadal; w przeciwnym razie prezydent
znowu przejmuje władzê i zadania swojego urzêdu.Poprawka XXVI - z 1971 roku §1. Stany
Zjednoczone ani jakikolwiek Stan nie mog± ze wzglêdu na wiek pozbawiæ lub ograniczyæ praw
wyborczych obywateli Stanów Zjednoczonych, którzy ukoñczyli osiemna¶cie lub wiêcej
lat.Poprawka XXVII - uchwalona przez Kongres 25 sierpnia 1789, ratyfikowana 7 maja 1992
po 203 latach¯adna ustawa zmieniaj±ca wynagrodzenie senatorów i reprezentantów nie mo¿e
wej¶æ w ¿ycie przed wyłonieniem Izby Reprezentantów w nowej kadencji.Twórcom konstytucji
udało siê rozdzieliæ i zrównowa¿yæ poszczególne elementy struktury władzy pañstwowej, aby
zapewniæ realizacjê rz±dów wiêkszo¶ci, zachowanie praw mniejszo¶ci. Ogólno¶æ postanowieñ
konstytucji spowodowała, ¿e konstytucja bêd±c przedmiotem ci±głej reinterpretacji, przede
wszystkim w zakresie relacji władzy ustawodawczej i wykonawczej oraz uprawnieñ stanów,
mo¿e sprostaæ wymogom nowoczesnej pañstwowo¶ci.¯aden z organów pañstwowych nie
posiada wył±cznego prawa interpretacji konstytucji.II. Władza wykonawczaCentraln± postaci±
w systemie politycznym jest prezydent, który ł±czy funkcje głowy pañstwa i szefa rz±du. Jego
uprawnienia s± bardzo szerokie. Jest on organem władzy wykonawczej, szefem rz±du, szefem
partii, stoi na czele administracji federalnej. Jest naczelnym dowódc± amerykañskich sił
zbrojnych i posiada prawo u¿ycia ich jak chce w czasie pokoju czy wojny - ma prawo tak¿e
dowolnego u¿ycia broni j±drowej czy innej broni niekonwencjonalnej, ale o wprowadzenie
stanu wojny i zakoñczenie jej musi prosiæ Kongres. Jest głównym koordynatorem polityki
zagranicznej. Dysponuje te¿ prawem łaski.Prezydent stoi na czele aparatu pañstwowego. Ma
prawo za zgod± Senatu powoływaæ i odwoływaæ członków gabinetu (sekretarzy stanu),
mianowaæ urzêdników ró¿nych szczebli, powołuje równie¿ najwy¿szych funkcjonariuszy
Utworzono 9 February, 2008, 15:03
[ Pobierz całość w formacie PDF ]