SYLABIZM, Egzamin
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
***Jeszcze do tematu: "Rymy" dodaj� wzory "konstrukcyjne":--okalaj�ce: abba--przeplataj�ce si� (lub krzyzuj�ce): abab---parzyste, s�siaduj�ce ze sob�: aabbSYLABIZMW poezji polskiej po raz pierwszy u Kochanowskiego ukszta�towanie zdania w wierszu zostaje oswobodzone od pe�nienia funkcji techniczno- wersyfikacyjnych, pe�ni funkcje stylistyczne i jest podporz�dkowane czynnikom emocjonalnym i my�lowym. zale�nie od intencji poety tok zdania przechodzi swobodnie z wersu do wersu lub urywa si� nagle w dowolnym jego miejscu (p r z e r z u t n i a). Uniezale�nienie budowy zda� od schematu wersyfikacyjnego wyrazi�o si� u Kochanowskiego nie tylko w przekroczeniu granic wersu przez u�ycie przerzutni, ale r�wnie� w r�norodnym ukszta�towaniu stosunku granic sk�adniowych do wewn�trznego przedzia�u rytmicznego, czyli tzw. � r e d n i � w k i (tu: II; jest to sta�y przedzia� mi�dzywyrazowy wyst�puj�cy regularnie w ka�dym wersie po okre�lonej liczbie sylab; wiersze sylabiczne o formatach d�u�szych od 9-zg�oskowego s� prawie zawsze �redni�wkowe). Spotykamy �redni�wki podkre�lone mocnym (np.: "Gdziem potym nie by�?II Czegom nie kosztowa�?") lub s�abym przedzia�em sk�adniowym, a obok nich �redni�ki zatarte, tj. takie, kt�re wypadaj� w miejscu nie daj�cym si� zaznaczy� najs�abszym nawet przedzia�em sk�adniowym, intonacyjnym czy te� pauz�(np.:" Ale chleb (wed�ugII przypowie�ci) z sol�..."), niekt�re wyst�puj� nawet wewn�trz zestroju akcentowego (jest to sensowny zesp� sylab podporz�dkowanych wsp�lnemu akcentowi g��wnemu; zestrojem mo�e by� zar�wno pojedynczy wyraz (np.: "zmartwienie"), jak i zesp� wyraz�w, w kt�rym wyrazy niesamodzielne akcentowo przy��czaj� si� do wyrazu o akcencie samodzielnym (np.: trzy wyrazy "nie martwcie si�" tworz� zestr�j z akcentem na pierwszej sylabie wyrazu "martwcie"; mo�liwe te� zestroje �ci�gni�te, tworz�ce si� wtedy, gdy wyraz mog�cy posiada� akcent samodzielny podporz�dkowuje si� innemu, stoj�cemu obok, wa�niejszemu w kontek�cie- to w zale�no�ci od dobitno�ci i tempa m�wienia (np.: "Nasz I d o b r y I dokt�r Ispa� si� I o d n a s I b i e r z e."). Poezja czarnoleska stworzy�a system zwany sylabicznym.k o n s t a n t y:1) bezwyj�tkowo ustalony rozmiar sylabiczny ( ilo�� sylab) w ca�o�ci wersu i w jego cz�ciach (je�eli wers jest d�u�szy, dwudzielny, a wi�c �redni�wkowy*). Cecha ta nosi nazw� s y l a b i z m u �cis�ego albo i z o s y l a b i z m u.(*�redni�wka w sylabicznym wierszu to te� oczywi�cie konstanta, ponadto konstant� jest paroksytoneza przed sam� �redni�wk�).2) wprowadzenie w klauzuli (ko�cowej cz�ci wersu odznaczaj�cej si� okre�lonym uk�adem fonicznych element�w j�zykowych, jak rym, intonacja itd.) wersu rymu o ustabilizowanej przestrzeni p�torazg�oskowej. Jest u Kochanowskiego prawdopodobnie rym akcentowy zgodny z paroksytoniczn� (akcent paroksytoniczny- tzn. padaj�cy na przedostatni� sylab� wyrazu; akcent padaj�cy na sylab� ostatni� nazywamy oksytonicznym, na trzeci� od ko�ca- proparoksytonicznym) akcentuacj� polsk�, a wi�c r y m � e � s k i.t e n d e n c j e:1)stroficzno��, 2)miejsce akcentuPrzyk�ady:1)"czysty" szlifowany przez lata sylabizm "Barbary Radziwi���wny" Feli�skiego, przerzutnie motywowane stylistycznie, uzasadnione zwykle wyeksponowaniem retorycznego patosu zdania przenoszonego do nast�pnego wersu (tu; przerzutnia podkre�la kulminacyjny moment oskar�enia Bony skierowanego przeciw Barbarze, wi��e si� z konkretnym patetycznym zwrotem ca�ej wypowiedzi ("serce rozdar�a konaj�cego ojca"), stanowi�c przemy�lany efekt retoryczny:"Ty, pod�a zwodzicielko!- poddanko zuchwa�a! 13zg�.Co� mego syna w mi�o�� podej�ciem wpl�ta�a, 13zg�.W mi�o��, co go w dniu jednym pozbawi�a chwa�y, 13zg�.Jak� lat kilku cnoty by�y mu zjedna�y! 13zg�.W mi�o�� nieszcz�sn�, k t � r e j w i e � � s e r c e r o z d a r � a 13zg�.K o n a j � c e g o o j c a i gr�b mu otwar�a!" 13zg�.2)romantyczny sylabizm Mickiewiczowski- autor "Pana Tadeusza" nie �ami�c samej zasady ustabilizowanego wzorca r y t m i c z n e g o, pozwala sobie niekiedy na �wiadome, ekspresywne odst�pstwa od fundamentalnych norm schematu sylabicznego: �artobliwe rozerwanie 13- zg�oskowca ("Jendykowi- cz�wna"), czy urywane wersy spowiedzi Jacka Soplicy, gdzie wzruszenie i wyczerpanie m�wi�cego znajduje wyraz w wersach niepe�nych, niesko�czonych:"Uciek�em z kraju! 5zg�.Gdziem nie by�! com nie cierpia�! 7zg�.A� B�g raczy� lekarstwo jedyne objawi�. 13zg�.Poprawi� si� potrzeba by�o i naprawi� 13zg�.Ile mo�no�ci to..." 6zg�.THE END
[ Pobierz całość w formacie PDF ]