Sustainable enterprise, Biotechnologia MGR, Biotechnologia molekularna i biokataliza MGR, Semestr 3, ...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->This copy is for personal useMBA 1/2011|Artykuły|95This copy is for personal use only - distribution prohibited.This copy is for personal use only - distribution prohibited.|AbstraktJEL:M10This copy is for personal use only - distribution prohibited.Kluczowe kategorie przyszłości w zarządzaniu to różnorodność i elastyczność, adaptatywność,zdolność do reagowania na otoczenie i ukierunkowanie na spełnienie oczekiwań klienta, tak abynasze produkty i usługi satysfakcjonowały jego potrzeby. Szybko zmieniające się technologiczno-społeczno-ekonomiczne otoczenie stwarza nowe wyzwania dla kreowania systemów zarzą-dzania. Ciągle wzrastająca złożoność technologiczna oraz potrzeba dyfuzji informacji i wiedzywymagają wdrożenia nowych rozwiązań w zakresie technologii umożliwiającej jej użytkowanie.W obrębie istniejących organizacji okazują się one poza zasięgiem możliwości starego, sztyw-nego, hierarchicznego systemu podejmowania decyzji (Jamali 2005: 104–105). Złożoność tech-nologiczna współczesnych systemów wytwarzania i zarządzania implikuje potrzebę posiadaniawyższego poziomu wiedzy potrzebnej pracownikowi i zaangażowania multidyscyplinarnego(Briges 1996; Boyett, Boyett 2000). Przedsiębiorstwa działające w gospodarce opartej na wiedzyodczuwają potrzebę intensywnego wykorzystania efektów szybkiego rozwoju nauki, techno-logii, organizacji i zarządzania oraz całego zakresu szczególnych umiejętności i dynamicznie-Thiscopyisfor|Wprowadzenie-persoArtykuł prezentuje zmiany paradygmatów zarządzania i koncentruje się na szcze-gólnym, zdaniem autorów, megaparadygmacie współczesności –sustainability.Sustainabilitywiąże się z uelastycznieniem i podtrzymywaniem życia organizacji.Opierając się na zasadach holistycznego, stale rozwijającego się spojrzenia na rze-czywistość, refleksji, współpracy, otwartości na zmiany, uczenia się oraz zaufania,zmierza do oferowania nabywcom ponadprzeciętnej wartości.naluseonlyProf. dr inż. Wiesław M. Grudzewski|Katolicki Uniwersytet Lubelski|w.grudzewski@orgmasz.plProf. dr hab. Irena K. Hejduk |Szkoła Główna Handlowa w Warszawie|ihejdu@sgh.waw.pl-Electronic PDF security powered by www.IndexCopernicu-distrPrzedsiębiorstwo przyszłości.Zmiany paradygmatówzarządzaniaibution|„Master of Business Administration” 1/2011 (116): s. 95–111, ISSN 1231-0328, Copyright by Akademia Leona Koźmińskiego-prohThis copy is for personal use96|Artykuły|MBA 1/2011This copy is for personal use only - distribution prohibited.|Zmiany paradygmatów zarządzaniaThis copy is for personal use only - distribution prohibited.„Obecna korporacyjna koncepcja współczesnego przedsiębiorstwa znajduje się w głębokim kry-zysie i wymaga zasadniczej zmiany czy reinwencji, aby można było uwolnić nowe źródła zasob-ności i rozpocząć proces transformacji kapitalizmu menedżerskiego” (Krawiec 2008: 71).Można zaryzykować stwierdzenie o pojawieniu się dysonansu między obecną teorią zarządza-nia i naturą rzeczy. To skłania nas do podjęcia niezmiernie trudnego wysiłku sformułowanianowych paradygmatów, które, nie będąc wszak dogmatami, mogą zostać zakwestionowanew szybko zmieniającej się rzeczywistości. Dalecy jesteśmy od fundamentalistycznego podejścia,które dąży do formułowania aksjomatów, „cudownych zasad” w zarządzaniu. Niemniej jednak,-ThiscopyZarówno w zarządzaniu, jak i w innych naukach, które charakteryzuje ewolucja, następująmomenty przewartościowania dotychczasowych poglądów. Odczuwamy dziś wyraźnie kryzysw naukach o zarządzaniu, mając nadzieję, że możemy sformułować nowe poglądy na temat zło-żonej rzeczywistości dotyczącej współczesnego przedsiębiorstwa. Takie stanowisko jest nieobcenie tylko nam, lecz także światowym autorytetom zarządzania. Wystarczy przywołać tu guruzarządzania Druckera, czy Hamela, który stwierdza, że zarządzanie jest przestarzałe, że dotar-liśmy dokońca zarządzania(Hamel 2008: 9). Również polscy autorzy podkreślają, że współ-czesny świat biznesu cierpi na brak wizji i porywających teorii (Jemielniak 2008). Ten nurt znaj-duje wyraz w publikacjach poświęconych nowym kierunkom i instrumentom w zarządzaniu(Grudzewski, Hejduk 2008; Kostera 2008; Rokita, Czakon, Samborski 2009; Trzcieliński 2005),które stanowią odpowiedź na dezaktualizację dotychczasowych teorii. Pojawia się w nich prze-konanie o potrzebie budowy nowych koncepcji w zarządzaniu w warunkach nowej gospodarki.Konsekwencje współczesnego zarządzania trudno dzisiaj przewidzieć. W czasach WielkiegoKryzysu wrogość wobec przedsiębiorców doprowadziła do braku akceptacji dla słowa „zarządza-nie” do tego stopnia, że dla zarządzania w sektorze publicznym przyjęto nazwę „administracjipublicznej” (Drucker 2000: 67). Dopiero w okresie powojennym termin „zarządzanie” wróciłdo łask. Dziś ponownie obserwujemy pewne niepokoje związane z zarządzaniem i naukamio przedsiębiorstwie. Krawiec wyraża diagnozę obecnej rzeczywistości w słowach:This copy is for personal use only - distribution prohibited.isfor-personaluseonly-Electronic PDF security powered by www.IndexCopernicu-distrrozwijających się kompetencji. Pracownicy wiedzy słusznie traktują stary system zarządzaniajako rozwiązanie, które w niedostatecznym stopniu wykorzystuje ich wiedzę i umiejętnościi nie uwzględnia ich gotowości do kreowania nowych rozwiązań, podejmowania inicjatywyi odpowiedzialności. Współcześni pracownicy chcieliby, aby kierownictwo w coraz większymstopniu zwracało uwagę na ich zasługi, sukcesy, wartości, sens działania i samorealizację (Stal-lings 2000: 3–14). Jednocześnie trzeba stwierdzić, że również klienci są coraz lepiej wykształceni,bardziej wysublimowani, bardziej dociekliwi i krytyczni, a więc w sumie bardziej wymagający,jeśli chodzi o wydatkowanie pieniędzy na zakup produktów i usług (Chapman 2001: 55–68).Tak więc nowe produkty powinny charakteryzować się wysoką jakością typu i wykonania, byćwytwarzane przy niskich kosztach własnych przy równoczesnym krótkim cyklu ich życia nanieustannie zmieniającym się rynku globalnym.ibution-prohThis copy is for personal useMBA 1/2011|Artykuły|97This copy is for personal use only - distribution prohibited.1. Pojęcie zarządzania odnosi się do istoty przedsiębiorstwa i zasad jego funkcjonowania.2. Istnieje lub powinna istnieć jedna, idealna struktura organizacyjna.3. Istnieje lub powinien istnieć jeden właściwy sposób kierowania ludźmi.Wraz z zakwestionowaniem starych reguł rozpoczyna sięetap poszukiwania nowych paradyg-matów.W zarządzaniu jest dużo więcej paradygmatów niż w naukach przyrodniczych, gdyż systemyspołeczne i technologiczne ulegają szybszym zmianom niż świat przyrody. Czasami spotykamysię wręcz z konkurencyjnymi paradygmatami. Różne paradygmaty odzwierciedlają różne inter-pretacje i aspekty współczesnego zarządzania, które coraz szybciej się zmieniają. Zarządzanienależy do dyscyplin wieloparadygmatycznych. Szczególne znaczenie mają one dla menedżerów,gdyż zawierają się w nich zestawy praktyk czy też wytycznych, które określają zachowania orazwskazują, w jakim kierunku należy zmierzać. Paradygmaty te dotycząsystemów zarządzaniarozumianych jako:„Zintegrowany zespół procesów oraz narzędzi, których przedsiębiorstwo używa dla rozwojuswojej strategii, jej przełożenia na działania operacyjne, oraz dla monitorowania i usprawnianiaich efektywności” (Kaplan, Norton 2008: 64).W zarządzaniu sukces odnoszą ci, którzy uczą się szybko nowych zasad i osiągają w nichmistrzostwo, jak również ci, którzy wykorzystują proces informatyzacji dla funkcjonowaniaswoich firm w gospodarceinformacjonalizmu,albo inaczejparadygmat informacyjno-techno-logiczny,czyli globalnego, usieciowanego informacyjnego kapitalizmu (Castells 2007), kapitali-zmu informacji (Drucker 1999).Paradygmaty współczesnego zarządzania znakomicie przewidział już w 1982 roku Robert Nais-bitt wMegatrends.Trendy, które przewidywał już wtedy, to: decentralizacja, sieciowość, wyso-kie technologie, społeczeństwo informacyjne. W tamtym czasie były one zaskakujące, dziś sąjuż powszechnie znane i odczuwane na każdym kroku. Już w 1997 roku wAsian Megatrends(tabela 1) zapowiedział też wzrost znaczenia Azji, w tym Chin, w budowaniu sieci biznesowych.Kobiety będą odgrywać główną rolę w azjatyckich firmach, a sama Azja stanie się centrumświata. Naisbitt uznał, że chińska sieć stanowi model organizacyjny XXI wieku. Jej siła wynikaz następujących cech (Bjerke 2004: 179–180):This copy is for personal use only - distribution prohibited.This copy is for personal use only - distribution prohibited.wiąże ona wiele firm zarządzanych autokratycznie przez właścicieli w sposóbścisły i kontrolowany oraz niezawodny, co oznacza szybkie podejmowaniedecyzji oraz dużą wrażliwość na zmiany otoczenia,-Thiscopyisfor-personaluseonly-Electronic PDF security powered by www.IndexCopernicu-distributionpodobnie jak Drucker, jesteśmy przekonani, „że konieczne jest przeanalizowanie i stworzenienowych, fundamentalnych zasad, dzięki którym rozwój teorii oraz praktyki zarządzania będziekontynuowany (Drucker 2000). Autor wskazuje, że poniższe tezy nie mają już racji bytu (Drucker2000: 5):-prohThis copy is for personal use98|Artykuły|MBA 1/2011Chińczycy. Wzorem takiego układu jest internet: jest wysoce zdecentralizo-wany i nikt nim nie kieruje (z wyjątkiem rynku),This copy is for personal use only - distribution prohibited.członkowie sieci ostro rywalizują ze sobą i nie dopuszczają nikogo z zewnątrz,ale w razie potrzeby są w stanie współpracować,z udziałem różnych miejscowych partnerów.Mimo że w sieci chińskiej tkwi potencjał, trudno jednak przyznać mu główną pozycję jako formywspółdziałania ze względu na jej zawężony charakter.Tabela 1| Megatrendy azjatyckieOdGospodarek narodowychSieciGłównej roli eksportuWpływu ZachoduKontroli rząduWiosekIntensyfikacji pracyDominacji mężczyznZachoduŹródło: Naisbitt (1997).DoGłównej roli konsumentaWpływ azjatyckiDominacji rynkuSupermiastWysokich technologiiDominacji kobietWschoduThis copy is for personal use only - distribution prohibited.This copy is for personal use only - distribution prohibited.W ostatniej dekadzie obserwowaliśmy dynamiczny rozwój nowych form organizacyjnych,związany z różnymi fazami rozwoju społecznego. Nastąpiło przesunięcie nacisku z kapitałufinansowego i rzeczowego na kapitał wiedzy i społeczny, jako generatorów ponadprzeciętnychprzychodów przedsiębiorstwa. Podstawową funkcją zarządzania stało się czynienie wiedzyproduktywną (Drucker 1992: 152). Towarzyszą temu zmiany w zakresie zarządzania zasobamiludzkimi. Dominującym pracownikiem pod kątem wytwarzanej wartości jestpracownik wiedzyalbo inaczej – pracownik sektora informacyjnego. Kategoria ta jest różnie definiowana w litera-turze. Porat wiązał ją z czynnościami wykonywanymi na symbolach (producent wiedzy, dys-trybutor wiedzy, specjalista od koordynacji i badań rynku, przetwarzający informacje, techniki operator sprzętu informacyjnego). Inni autorzy (Eliasson, Folster, Lindberg, Pousette, Taymaz1990) wyróżniają cztery typy zawodów informacyjnych związanych z takimi obszarami jak:-ThiscopyisMorrison postuluje, że przyszłość będzie się kształtować pod wpływem paradoksów, sprzecz-nych celów, technologii oraz absorpcji nowych zasad biznesowych i metod zarządzania (Morri-son 1996).for-personaluseonly-Electronic PDF security powered by www.IndexCopernicu-distrsieć umożliwia Chińczykom włączenie się do rozmaitych przedsięwzięćibutionkażdy może znajdować się w centrum i być własnym szefem, do czego dążą-prohThis copy is for personal useMBA 1/2011|Artykuły|99-macji),This copy is for personal use only - distribution prohibited.przetwarzanie informacji (np. operacje biurowe),dystrybucja informacji (np. edukacja),obsługa infrastruktury informacyjnej.Tabela 2| Rozwój typów organizacjiFazy rozwoju społecznegoNowy typ organizacyjnyPodstawowa jednostkaorganizacji ekonomicznejNowe formy kapitałuThis copy is for personal use only - distribution prohibited.Późne społeczeństwoprzemysłoweHierarchiaPodmiot jednostkowyKapitał ekonomicznyWczesne społeczeństwo informacyjneWielowymiarowe formy organizacyjne(organizacje macierzowe...)Podmiot zbiorowyKapitał wiedzylunaŹródło: opracowanie własne na podstawie Wiesender, Cerny (2008).This copy is for personal use only - distribution prohibited.Przewiduje się, że będą rozwijać się społeczne normy oparte na zasadach, standardach, osobistejodpowiedzialności. Różne obszary życia będą bardziej ustrukturyzowane oraz zorientowane naspołeczeństwo obywatelskie (Howe, Strauss 2007: 50). Ich stosunki z pracodawcą częściej będąmiały horyzont długofalowy. O ile młodzi z pokolenia X opuszczają pracodawcę, kiedy pojawi sięproblem w miejscu pracy, o tyle Pokolenie Milenium („Tysiąclecia”), traktowanie niesprawiedli--ThisAby pracownik wiedzy mógł być efektywny, musi dysponować nowymi kompetencjami, któresą ukierunkowane na kreatywność i zdolność konstruowania nowych produktów, usług, pomy-słów. Wymienia się ich około 30, z czego najważniejsze to: orientacja na działanie, komunikacja,kreatywność, krytyczne myślenie, orientacja na klientów, umiejętności interpersonalne, przy-wództwo, praca zespołowa, ekspertyza techniczna. Charakterystyka pracowników wiedzy orazprzedmiot ich pracy sprawiają, że konwencjonalne systemy zarządzania nie spełniają swojegozadania. O ile dziś dzięki Taylorowi, ojcu naukowego zarządzania, wiemy wiele o podnoszeniuproduktywności pracy pracowników fizycznych, o tyle podnoszenie wydajności pracownikówumysłowych stanowi nowe wyzwanie. Kluczowe pytania związane z pracownikiem wiedzyw ciągu kilkudziesięciu lat spowodują istotne zmiany w strukturze i naturze systemu ekono-micznego (Drucker 2000: 167). Jest w tym obszarze miejsce na obiecujące nowe koncepcje zarzą-dzania, które będą odzwierciedlać nie tylko naturę pracy, lecz także cechy pokolenia.copyisfor-persoseonlySiećMotywowanie pracowników wiedzy jest szczególnie trudne, gdyż wyników ich pracy nie możnabezpośrednio nadzorować. Pozostaje najczęściej kontrola społeczna i zaufanie (Grudzewski, Hejduk,Sankowska, Wańtuchowicz 2008a) oraz system ideologii, a także tożsamość poszczególnych akto-rów, określające normy, z którymi pracownicy utożsamiają się całkowicie (Jemielniak 2008: 149).Późne społeczeństwo informacyjne-Sieci/HeterarchiaKapitał społeczny(w tym zaufanie)Electronic PDF security powered by www.IndexCopernicu-distributionprodukcja informacji (np. nauka i technika, badania rynku, gromadzenie infor-proh
[ Pobierz całość w formacie PDF ]