Susly, życie na ziemi
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Susly, swistaki i bobaki
Podczas
trudnego
okresu
zimowego
susly, swistaki
i bobaki,
nalezace
do rodziny
wiewiórkowatych,
zapadaja
stan glebokiego
snu, polaczonego
z odretwieniem.
Zjawisko
to nosi nazwe hibernacji
i polega na spowol-
. nin przemiany
materii.
Intensywnosc
pracy
nerek,
serca oraz pluc ulega znacznemu
zmniejszeniu.
Serce
ije zaled"ie
kilka razy na minute,
a mocz jest zageszczony.
Cieplota
ciala obniza
sie nawet
do
O°e.
o podtrzymania podstawowych
funkcji zyciowych sluzy energia
zgromadzona w tkance tluszczo-
mej i odpowiednia
Niektóre
gatunki,
m.in.
susly, nie tyl-
Gryzonie
te bowiem
wynosza
wykopana
ko zapadaja
w sen zimowy,
ale równiez
ziemie
w
specjalnych
torbach
policzko-
przesypiaja
upalne
i suche
dni w sierp-
wych
i wyrzucaja
daleko.
Buduja
nory
praca
syste-
niu
i wrzesniu.
Niska
zawartosc
wody
jedna
obok
drugiej,
a kazdy
osobnik
ma
--
-",:u:lOnalnego. Zmianom fizjologicz-
'W:ll7)"SZY
spory ubytek masy ciala,
_~~:::
w pozywieniu
stanowi
sygnal
dla
tego
wlasne
pomieszczenie,
które
zamieszkuje
zwierzecia,
by
stopniowo
pograzyc
sie
przez
kilka
sezonów.
W
razie
potrzeby
nawet
do 40%. Dla spiacych
we snie.
Sen letni,
czyli
estywacja,
jest
mebez-
odpowiednikiem
zimowej
hibernacji.
Temperatura
ciala
w
okresie
estywacji
Zamieszkane
przez susly jamy moz-
spada zwykle ponizej 20°C.
Przed zapadnieciem w sen letni lub zi-
mowy zwierzeta najadaja sie do syta,
gromadzac tkanke tluszczowa, oraz zao-
patruja spizarnie w rozmai-
te przysmaki. W sklad diety
suslów wchodza przede wszyst-
kim trawy, ziola, nasiona, bul-
wy i cebulki roslin, owady,
drobne gryzonie oraz jaja i pi-
skleta ptactwa budujacego gniazda
naziemne. Zwierzeta hodowane w nie-
na
latwo
poznac
po
charakterystycz-
nym
zapachu.
Zwierzeta
te
bowiem
oznaczaja
wejscia
do
swoich
gniazd
moczem
o intensywnym
zapachu.
powieksza i ulepsza nory mieszkalne.
Wskutek takich zabiegów powstaje raz·"
galeziony system tuneli, siegajacych 2 m
w glab ziemi. Posród plataniny korytarzy
znajduja sie poziome tunele wyjsciowe
i pionowe korytarze awaryjne. Ostrzezo-
ne przez pobratymców glosnym gwizdem
susly natychmiast znikaja pod ziemia.
Liczne tunele prowadza do obszernego,
dobrze wymoszczonego barlogu, w którym
zwierzeta zapadaja w sen zimowy i letni,
a takze wychowuja mlode. Komora mie-
szkalna znajduje sie najczesciej na
glebokosci 1-1,5 m. Na czas snu
susly szczelnie zatykaja ziemia
i sianem wszystkie wejscia do
nory. Podczas cieplejszych mie-
siecy spedzaja pod ziemia glów-
nie noce, gdyz prowadza dzienny
tryb zycia i dopiero o zachodzie
slonca udaja sie na spoczynek.
Susel
woli
chetnie jedza
rózne
owoce,
pieczy-
wo, swieze mieso,
lubia takze pic mleko.
Z
kilku
gatunków
tych
gryzoni
najbar-
cg-~o"l"<'any
zamieszkuje
su-
dziej
rozpowszechnionymi
sa susel
mo-
e. :\ajlatwiej
wiec
regowany
(Citellus
citellus)
i susel perel-
gestych
traw
pora-
kowany
(Citellus
suslicus).
la
Mieszkaniec
lak,
pól
i stepów
e 6. \\"ilgoc i lodo-
~~ skostniale
cialo
Susel moregowany wy-
stepuje w poludniowo-wschodniej
czesci Europy:
i
\Y
krótkim
cza-
od wschodniej
Au-
strii
az
po
Ukraine.
W
Polsce
zwierzeta
te
spotyka
sie
najcze-
sciej
na
Slasku.
Jest
to
typowy
moregowany
jest
ra-
gatunek
zamieszkujacy
obszary
czej
samotnikiem,
lecz widuje
stepowe.
Naj chetniej
osiedla
sie
sie
go
niekiedy,
jak
zeruje
na polach,
lakach
i wsród
rozleg-
w
nieduzych
gromadach.
Na-
lych
lanów
koniczyny.
Unika
te-
tomiast
zima
zawsze
uklada
renów
lesnych
i wody.
Na miej-
sie do snu w malych
grupkach.
sce zakladania
nor wybiera
suche
Latwiej
jest
wówczas
prze-
podloze piaszczyste
lub gliniaste.
trwac
chlodna
pore
roku.
W odróznieniu
od jam
króli-
ków, karczowni-
ków lub pizma-
ków, przed nora-
mi suslów mo-
regowanych nig-
dy nie widac kop-
zykó"
~
Aby rozejrzec sie
wokól i spraw-
dzic, czy nie zbli-
za sie jakies nie-
bezpieczenstwo,
susly staja slupka
z
gleby.
3
Susly
czesto
przyjmuja
pozycje
zwa-
i inne
ssaki
drapiezne,
a takze
orly, dro-
Susel
perelkowany
zasiedla
wschod-
na
"stawaniem
slupka".
Dzieki
temu
pie,
kruki,
wrony,
bociany
i
mewy.
nie
obszary
kontynentu
europejskiego.
wystawiaja
glowe
nad
trawe
i bacznie
Przecietna
dlugosc
zycia
susla
morego-
W Polsce
wystepuje
dosyc
licznie
w po-
wynosi
4-5
lat.
obserwuja
okolice.
Wielkoscia
wanego
ludniowo-wschodniej
czesci
wojewódz-
przypominaja
dorodne
chomiki.
twa
lubelskiego.
Gryzonie
te
najchet-
Dlugosc
ciala susla moregowane-
niej
przebywaja
na
otwartych
terenach
go
wynosi
18~23
cm,
a
dlu-
stepowych,
pastwiskach,
ugorach,
su-
gosc ogona
5-7
cm. Samce
sa
chych
lakach,
miedzach,
a czasami
na
ciezsze i wieksze od samic.
Siersc na grzbietowej stronie
ciala moze miec barwe od zólta-
wobrazowej do czerwonobrunatnej
w delikatne, jasne cetki. Brzuch po-
krywa biala, kremowa lub zóltawa
siersc, natomiast podbródek
i przód szyi sa zawsze biale.
Najbardziej puszysty jest
ogon. Malutkie uszy nie-
zwykle trudno dostrzec
wsród miekkiej siersci
glowy. Kontrastuja z nimi
duze, czarne oczy. Pier-
scien wokól kazdego oka ma
jasny, rdzawozólty kolor. Na pyszcz-
ku znajduja
zboczach
nasypów
kolejowych.
Susly
perelkowane
buduja
nory
i ko-
mory mieszkalne
w bardzo
podobny
spo-
sób jak
ich krewniacy
-
susly
morego-
wane.
Tunele
zazwyczaj
mieszcza
sie na
glebokosci
2 m i osiagaja
okolo
7 m dlu-
gosci.
W przeciwienstwie
do
su-
slów
moregowanych,
susly
perelkowane
raczej
nie-
chetnie
oddalaja
sie
od
....
mIeJSC
swojego
zamIe-
szkania.
Gryzonie te bardzo lu-
bia trawy i rosliny zielne,
a rzadziej odzywiaja sie nasio-
nami traw oraz ziarnem jeczmienia
i
pszenicy. Nie gardza równiez owadami
lub drobnymi ssakami. Ciaza trwa u su-
slów perelkowanych okolo miesiaca. Po
tym okresie samica rodzi
4-8
nagich i sle-
pych mlodych.
sie wasy czuciowe.
Konczyny
przednie
i tylne sa stosunkowo
krótkie, tak
Te nieduze
gryzonie
musza stale miec
il"
ze nielatwo
zauwazyc
biegnacego
wsród
sie na
bacznosci,
poniewaz
maja
wielu
traw susla.
W zaleznosci
naturalnych
wrogów
od pogody
okres
go-
Male otwieraja oczy
po 3 tygodniach,a mle-
ko ssa przez
4-5
tygodni. Do-
dowy
u susla
moregowanego
przypada
raz
lub
2 razy
do
roku.
Po
25
dniach
Gryzon
terenów
otwartych
5-8
nagich
ciazy
na
swiat
przychodzi
Susel
perelkowany
rózni
sie od
susla
moregowanego
krótszym
ogo-
Susly
moga
odbywac
dalekie
we-
nem oraz wyraznym
bialym
perelko-
drówki,
dlatego
tez dawniej
powodo-
waniem
na
zóltawobrazo-
waly
rozprzestrzenianie
sie
dzumy.
wym
lub
czerwonobrazo-
Nosicielami
paleczki
dzumy
byly
wym
grzbiecie.
Dlugosc
18-23
cm,
pchly,
które
pasozytowaly
na
skórze
ciala
u tego
gatunku
wynosi
3-5,5
tych zwierzat.
a dlugosc
ogona
cm.
Masa
ciala
Cecha
charakterystyczna
susla
pe-
il"
nie przekracza
300 g.
relkowanego
sa liczne, jasne
plamki
na
grzbiecie,
przypominajace
perelki
i
slepych
malenstw.
Po
8
dniach
mlode
otwieraja
oczy,
a matke
ssa
przez
3
tygodnie.
Samice
piero
po uplywie
pierwszego
roku
zycia
zajmuja
sie
potomstwem
.;
osiagaja
dojrzalosc
plciowa.
Zyja
prze-
waznie do 5 lat.
Naturalni
niezwykle
troskliwie
i
do-
wrogowie
susla perelkowa-
piero
gdy
mlode
tro-
nego
to: kot,
tchórz,
kuna,
lis, jastrzab,
che
podrosna,
matki
krogulec
oraz myszolów.
pozwalaja
im
na
krótkie
wyprawy
dookola
gnia-
Gryzon
rozleglych
stepów
zda.
Male
baraszkuja
za-
wsze
pod
czujnym
okiem
Bobak
(Marmata
babac)
wy-
samic.
Juz po 2 miesiacach
sta-
stepuje
w Europie
Wschod-
ja
sie samodzielne,
ale dopiero
na wio-
niej
i Azji
Zachodniej,
az
sne
nastepnego
roku
uzyskuja
zdol-
W diecie susla
moregowanego
prze-
po
rzeke
Amur.
Gesta
nosc
do
rozrodu
i
opuszczaja
rodzi-
il"
siersc
po
stronie
grzbieto-
cielskie
gniazdo.
waza
pokarm
roslinny.
Gryzon
naj-
wej
ma
barwe
ploworuda
lub
Susly
maja
wielu
naturalnych
wro-
chetniej
je wonne
trawy,
ziola, nasiona,
gów.
Naleza
do
nich:
tchórz
stepowy
bulwy
i cebulki
roslin
jasnozólta,
natomiast
na
brzuchu
przy-
4
biera
odcien
nieco
jasniejszy.
Cialo
ma
Bobak
buduje
dwa
rodzaje
gniazd
-
je okres godowy, po którym samica rodzi
zazwyczaj
4-5
mlodych. Male bobaki po
przyjsciu na swiat sajuz dobrze rozwiniete
i wkrótce zaczynaja wychodzic z nory. Nad
bezpieczenstwem mlodych
i innych czlonków rodziny
czuwaja stare samce. Do-
strzeglszy zagrozenie, wy-
daja przenikliwy odglos
przypominajacy szczeka-
nie. Na ten sygnal wszyst-
kie bobaki blyskawicznie
znikaja w najblizszej no-
rze. Do ich najgrozniej-
szych wrogów naleza: psy,
wilki, orly i sepy.
dlugosc
55
cm,
a
ciemnordzawozólty
letnie
i zimowe.
Nory
tych
gryzoni
zlo-
ogon
moze
osiagac
do
9
cm
dlugosci.
1-1,5
kalizowane
sa
na
glebokosci
m.
Czubek
glowy,
pysk,
wargi
i
okolice
Rozgalezione
korytarze
wraz
z
glów-
oczu ubarwione sa na
jednolity brunatnordza-
wozólty kolor. Pod-
gardle jest bialawoszare.
Mlode osobniki
sa prze-
waznie
ciemniej
ubar-
wione
od zwierzat
star-
szych.
Zyjacy
na stepie
bo-
bak
po
znalezieniu
od-
powiedniego
miej sca
zaklada
gniazdo.
Wraz
ze
wschodem
slonca
Bliski
krewniak
suslów
Bobak - rzadki obec-
c:>
W Polsce swistak
(M ar-
mata
nie
mieszkaniec
ste-
marmata),
zwany
pów
wschodniej
Euro-
takze
swistakiem
alpej-
py i zachodniej
Azji, ma grzbiet plowo-
nym
weJSClem
prowadza
do
komory,
skim, jest
zwierzeciem
rzadkim
i podle-
rudawy
lub jasnozólty,
a ogon
i glowe
w
której
znajduje
sie
miekkie
legowi-
ga ochronie.
Liczne
gatunki
tych gryzoni
zwykle od niego ciemniejsze
sko.
Tu bobaki
zaszywaja
sie na dlugie
zyja w srodkowej
czesci
Europy,
na pól-
miesiace
zimowe.
Korytarz
glówny
po-
nocnych
krancach
Azji
oraz
w Ameryce
lozony
jest
w niewielkiej
odleglosci
od
Pólnocnej.
Jednak
najbardziej
po-
Mimo ze bobaki wyrzadzaja
znacz-
wejscia,
od
którego
odchodza
liczne
wszechnie
zwierze
to
wystepuje
w Al-
ne szkody
na polach
uprawnych,
od-
slepo
zakonczone
rozgalezienia.
Tunele
pach
Srodkowych
i Zachodnich.
Zostalo
grywaja
tez korzystna
role w przyro-
te
dostarczaja
materialu
do
zamykania
równiez
wprowadzone
do Alp
Wschod-
dzie. W czasie kopania
gestej sieci ko-
korytarza
glównego,
czyli
stanowia
nich,
Pirenejów
i Schwarzwaldu.
W Ta-
rytarzy,
powoduja
mieszanie
warstw
przygotowanie
do
przetrwania
zimy.
trach
Wysokich
zyje osobny
podgatunek
gleby i jej wietrzenie.
Zabiegi
te spra-
Przed
wejsciami
do nor zawsze
znajdu-
swistaka
(Marmata
marmata
latirostris).
wiaja,
ze roslinnosc
stepowa
ma lep-
ja
sie kopce
gleby.
Zwierzeta
zatykaja
Zwierzeta
wybieraja
na
srodowisko
zy-
sze warunki
do rozwoju.
korytarze
nie tylko
ziemia,
ale takze
tra-
cia
otwarte
hale
górskie,
pasma
hal
al-
wa i kamieniami.
W spizarni
gromadza
pejskich
tuz nad granica
lasu, usytuowa-
rodzina bobaków opuszcza przytulna
nore· Zwierzeta rozpraszaja sie
w poszukiwaniu kropel rosy, które
z przyjemnoscia zlizuja z lisci. Na
suchych stepach poranna rosa sta-
nowi niemal jedyne zródlo wody.
Gryzonie tego gatunku sa wszyst-
kiego ciekawe, dosc ruchliwe
i bardzo pracowite. W ciagu dnia
szukaja pokarmu, na który skla-
daja sie glównie rozmaite ga-
tunki stepowych roslin ziel-
nych. Czestokroc wyrzadzaja
szkody na polach uprawnych.
Bobaki zawsze trzymaja sie
razem podczas zerowania,
wspólnie takze dbaja o gnia-
zda. Juz w czerwcu
Na glowie
swistaka
znajdu-
e:,
c:>
ja
sie
zaokraglone
uszy,
duze
oczy oraz
dlugie wasy czucio-
we,
którymi
zwierze
bada
najblizszy
teren, stojac slupka
odpowiednie
zapasy
pozy-
wienia.
Glówny
korytarz
starannie
zalepiaja
ekskre-
mentami.
Tak zabezpieczo-
ne
zapadaja
w dlugi
sen zi-
mowy.
W
gniazdach
letnich
gryzonie
chro-
nia
sie
jedy-
nie noca
i kry-
zaczy-
ja
przed
zbyt-
naja
zbierac
zapasy
na
nim
upalem
lub
ne
na
wysokosci
1500-3200
m n.p.m.,
deszczem.
Wraz z nadejsciem
cieplych dni kwiet-
niowych
zime,
znoszac
do
oraz dna zacisznych
dolin.
spizarni siano,
korzenie oraz bul-
".y
roslin.
Swistak
odznacza
sie krepa
budowa
ciala.
Wielkoscia
przypomina
zajaca;
nasta-
3-8
wazy
kg.
Dlugosc
ciala
wynosi
5
47-60
cm, a ogona
13-20
cm. Siersc
ma
przytulaja
sie
do
siebie,
aby
podczas
Swistak
prowadzi
dzienny
tryb
zycia
barwe
zóltobrazowa
lub
szarozólta.
snu zachowac
jak
najwiecej
ciepla.
i zawsze
uwaznie
przyglada
sie okolicy,
Glowa
jest
nieco
ciemniejsza
niz reszta
Wiosna
wyglodzone
i
wychudzone
czesto
stajac
slupka.
W
takiej
pozycji
ciala.
Niewielkie
zaokraglone
uszy
pra-
swistaki
opuszczaja
nory
w poszukiwa-
siedzi
prosto
na
zadzie,
podpiera
sie
wie
calkowicie
zakrywa
siersc;
czarne
niu
pozywienia.
W
srodowisku
jest
je-
mocno
ogonem
z przednimi
lapami
luz-
oczy
sa stosunkowo
duze.
Ogon
swista-
szcze
malo
pokarmu,
zatem
musza
no
opuszczonymi.
Wypatrzywszy
nie-
ka jest
prawie
czarny,
puszysty
i dwu-
odbywac
dalekie
wedrówki,
aby
zna-
bezpieczenstwo:
wilka,
rysia
lub innego
stronnie
owlosiony.
Dosc
krótkie
lapy
lezc
mlode
pedy
trawy.
Wraz
z nadej-
drapieznika,
gryzon
wydaje
przez
nos
sa doskonale
przystosowane
do budowy
sciem
lata
stoki
górskie
pokrywaja
sie
siedlisk.
Letnie
soczystymi
trawami
i
ziolami
-
przy-
mieszkania
swistaków
maja
smakiem
swistaków.
Gryzonie
te
chet-
Kiedys
naiwnie
uwazano,
ze
swi-
postac
plytkich
i
stosunkowo
krótkich
nie jedza
takze
korzonki,
bulwy
i jago-
staki nie cierpia na bóle stawów
dzie-
dy.
Juz w sierpniu zaczynaja
dbac o odpowiednie zabez-
pieczenie na okres jesienno-
-zimowy. W tym celu scinaja
trawe i pozostawiaja ja na
stokach, aby dobrze wyschla.
Siano upychaja w workach po-
liczkowych, a osobna wiaz-
ke biora do pyszczka i zano-
sza calosc do nory. Siano slu-
zy nie tylko do moszcze-
nia legowiska, ale tak-
ze stanowi pierw-
szy posilek po prze-
budzeniu
ki
przeciwreumatycznemu
dzialaniu
ich tluszczu.
Zaczeto
wiec
zabijac
te
gryzonie,
aby pozyskac
cenny
lek na
stany
zapalne
stawów.
Z
tego
m.in.
powodu
na wielu
obszarach
swistaki
wyginely
bezpowrotnie.
glosny
i ostry
gwizd.
Reszta
stada
po-
wtarza
ten sygnal
i wszystkie
zwierzeta
natychmiast
chronia
sie pod ziemia.
Okres
godowy
u swistaków
przypada
na kwiecien
i maj.
Samice
rodza
mlode
co
2-3
lata. Po trwajacej
34-35
dni cia-
zwierzat
zy samica
wydaje
na
swiat
zwykle
3-5
nagich
i slepych
mlodych.
Male
swista-
ki otwieraja
oczy po uplywie
3 tygodni,
~
Swistak
za-
mleko
ssa przez
2 miesiace,
a dojrzalosc
mieszkuje
obszary
do rozrodu
uzyskuja
dopiero
w 3. roku
górskie,
najliczniej
zycia.
Wiekszosc
mlodych
osobników
zas otwarte
hale
górskie
pozostaje
przy
rodzicach
nieco
dluzej
lub osloniete
doliny
niz
3
lata.
W
koncu
jednak
gryzonie
musza
opuscic
gniazdo,
znalezc
partne-
ra
oraz
zalozyc
wlasna
rodzine.
Najle-
nor.
Do
wnetrza
ko-
ze snu zimowego.
Gryzonie
wprawdzie
piej
przystosowane
zwierzeta
dozywaja
co
2-3
tygo-
nawet
18 lat.
mory
prowadzi
rozgaleziony
chodnik
budza
sie na krótko
1-4
m. Dno
podziemny
o dlugosci
ko-
dnie, jednak
wówczas
nie
mory
mieszkalnej
wyscielaja
wonne
tra-
jedza,
ograniczajac
sie
wy i miekki
mech.
do procesów
wydal-
Swistak
kopie
nory
powoli,
lecz
wy-
niczych.
Rodzina
SWl-
staków zamiesz-
kuje terytorium
o powierzchni
2-3
ha. Zwierze-
ta
trwale.
Pracowicie
rozgrzebuje
glebe
jedna
lapa,
gromadzac
po
bokach
nory
zwaly
ziemi.
Nory
zimowe
maja obszer-
na,
przytulnie
i miekko
wymoszczona
sianem
sypialnie,
zwana
tez barlogiem,
zaciekle
bro-
dla
calej
rodziny.
Znajduje
sie ona
naj-
nizej - na glebokosci
okolo
3 m. Prowa-
nia swoich
granic
dza do niej dlugie,
rozgalezione
koryta-
-
jedynie
male
rze,
których
wyloty
zwierzeta
zatykaja
swistaki
moga
je
na zime
sucha
trawa,
glina,
ziemia
i ka-
przekraczac
bez-
mieniami.
W ten sposób
zostaje
odciety
karnie,
aby bawic
sie
doplyw
powietrza,
a temperatura
wne-
z mlodymi z innego
stada. Rewiry poszcze-
gólnych
trza utrzymuje
sie jedynie
dzieki
tempe-
raturze
cial
spiacych
gryzoni.
Najedzo-
rodzin
przylega-
ne,
majace
gruba
warstwe
tkanki
tlu-
ja do siebie,
tworzac
ciagi
Wsród
zalomów
skalnych
swistak
buduje
gleb
szczowej
swistaki
ukladaja
sie
do
snu
kolonii,
które
niejedno-
'fr
kie nory. Do komory
mieszkalnej
prowadzi
siec roz-
calymi
grupami
rodzinnymi,
liczacymi
krotnie
podkopuja
cale
okolo
15 osobników.
Zwierzeta
mocno
leglych
tuneli
pasma
stoków
górskich.
6
[ Pobierz całość w formacie PDF ]